ابزار هدایت به بالای صفحه

 استاد پناهیان:

معمولا زائرانی که از مناطق دیگر جهان بخصوص مردم مظلوم مناطق شیعه نشین در اطراف و همچنین آنهایی که در کنار حرم امیرالمومنین(ع) و یا موسی بن جعفر(ع) و یا حتی ابا عبدالله، به پابوس آقا امام رضا(ع) مشرف می شوند این سوال را از ما می پرسند که چرا شما به امام خود غریب الغربا می گویید و گاهی اوقات این سوال برخی از ایرانی ها نیز می باشد.

هنگامی که موسی بن جعفر پس از سالها حبس در زندان هارونی مسموم و شهید شد، در قلمرو وسیع از سلطنت عباسی اختناقی کامل حکمفرما بود. در آن فضای گرفته که به گفته ی یکی از یاران علی بن موسی علیه السلام "شمشیر هارون خون می چکید" بزرگترین هنر امام معصوم و بزرگوار ما آن بود که توانست درخت تشیع را از گزند طوفان حادثه ، به سلامت بدارد و از پراکندگی و دلسردی یاران پدر بزرگوار مانع شود. با شیوه ی تقیه آمیز شگفت آوری جان خود را که محور و روح جمعیت شیعیان بود حفظ کرد و در دوران قدرت مقتدرین خلفای بنی عباس و در دوران استقرار و ثبات کامل آن رژیم، مبارزات عمیق امامت را ادامه داد. تاریخ نتوانسته است ترسیم روشنی از دوران ده ساله ی زندگی امام هشتم در زمان هارون و بعد از او در دوران پنج ساله ی جنگهای داخلی میان خراسان و بغداد به ما ارائه کند، اما به تدبر میتوان فهمید که امام هشتم در این دوران همان مبارزه ی درازمدت اهل بیت را که در همه اعصار بعد از عاشورا استمرار داشته با همان جهت گیری و همان اهداف ادامه میداده است.

به سرزمین تو آمده‌ام، سرزمین آفتاب، به بارگاه غریب پرشکوهت آمده‌ام پرنده معرفت دلم را رها می‌کنم، سلامم را آغشته به عطر خلوص می‌کنم و می‌گویم: «السلام علیکم یا موسی الرضا»

نگاهم، کبوتری است که به سمت آسمان کرامات تو پرواز می‌کند، از آسمان چشم‌هایم قطره قطره باران شوق سرازیر می‌شود.

یا امام رضا (ع)!

مرحوم شیخ صدوق ، شیخ حرّعاملى و دیگر بزرگان به نقل از اباصلت هروى حکایت کنند:

حضرت ابوالحسن ، امام علىّ بن موسى الرّضا علیه السلام به تمام زبان ها و لغات ، آشنا و مسلّط بود؛ و با مردم با زبان محلّى خودشان صحبت مى نمود.

و بلکه حضرت در لهجه و تلفّظ کلمات ، از خود مردم فصیح تر سخن مى فرمود، تا جائى که مورد حیرت و تعجّب همه اقشار و افراد قرار مى گرفت .

اباصلت گوید: یک از روزها به آن حضرت عرض کردم : یاابن رسول اللّه ! شما چگونه به همه زبان ها و لغت ها آشنا شده اى ؛ و این چنین ساده ، مکالمه مى نمائى ؟

عباسیان به منظور طرد علویان از جامعه به شیوه‌هایی متوسل می‌شدند که از مهمترین آنها تبلیغات زهرآگین آنان در شکل‌های مختلف به هدف بی اعتبار کردن شخصیت علمی علویان نزد مردم بود. خدشه وارد ساختن به تصورات مردم درباره عظمت خاندان رسالت، تنها هدف مهمی بود که از طرق مختلف توسط عباسیان دنبال می‌شد و در هر زمان، متناسب با شرایط و اوضاع و احوال آن زمان به تبلیغات خود شکل می‌دادند.

گرچه مناظرات امام علی بن موسی الرضا ـ علیه السّلام ـ فراوان است، ولی از همه مهمتر هفت مناظره است.
این مناظرات را عالم بزرگوار، مرحوم شیخ صدوق، در کتاب عیون اخبار الرضا آورده و مرحوم علامه‌ مجلسی نیز در جلد 49 بحارالانوار از کتاب عیون نقل کرده و در کتاب مسند الامام الرضا جلد 2 نیز آمده است. این مناظرات عبارتنداز:
1ـ مناظره با جاثلیق.
2ـ مناظره با رأس الجالوت.
3ـ مناظره با هربز اکبر.
4ـ مناظره با عمران صابی.
این چهار مناظره در یک مجلس و با حضور مأمون و جمعی از دانشمندان و رجال خراسان صورت گرفت.
5ـ مناظره با سلیمان مروزی که مستقلاً در یک مجلس با حضور مأمون و اطرافیانش صورت گرفت.
6ـ مناظره با علی بن محمد بن جهم.
7ـ مناظره با ارباب مذاهب مختلف در بصره.
هر یک از این مناظرات دارای محتوای عمیق و جالبی است که امروزه هم با گذشت حدود هزار و دویست سال از آن تاریخ رهگشا و بسیار آموزنده و پر بار است، هم از نظر محتوا و هم از نظر فن مناظره و طرز ورود و خروج در بحث‌ها.

پیروى از امام رضا علیه السلام‏

قبل از انقلاب براى تبلیغ و کلاس دارى به شهرستان خوانسار رفتم، امّا از جلسات استقبالى نشد. یک روز در حمّام عمومى بودم که جوانى براى زدن کیسه به پشتش از من کمک خواست. یک لحظه به ذهنم رسید که امام رضا علیه السلام هم در حمام چنین کارى کرد. بدون تأمل کیسه و صابون را گرفته و کمک کردم.

من زودتر از او از حمّام بیرون آمده ولباس هایم را پوشیدم، او وقتى مرا با لباس روحانیّت دید جلو آمد و شروع به عذرخواهى کرد. گفتم: اشکالى‏ ندارد، من به وظیفه ‏ام عمل کرده ‏ام. پول حمام او را هم حساب کردم.

از حمّام که بیرون آمدیم گفت: حاج‏ آقا! مرا خجالت دادید، من هم باید براى شما کارى بکنم.

گفتم: من احتیاجى ندارم، ولى داستان آمدنم به خوانسار و استقبال نکردن از کلاس را برایش تعریف کرده و از هم جدا شدیم.

از آن روز به بعد دیدم جلسه شلوغ شد و جوانان بسیارى شرکت کردند، متوجّه شدم که این به برکت تقلید از امام رضا علیه السلام و تأثیرپذیرى و پى‏گیرى آن جوان بوده است.

 توّسل به امام رضا علیه السلام‏

سال‏ هاى قبل از انقلاب که تازه براى جوانان کلاس شروع کرده و در کاشان جلسه داشتم، به قصد زیارت امام رضا علیه السلام به مشهد رفتم. در حرم به امام عرض کردم: چه خوب بود این چند روزى که اینجا هستم جلسه و کلاسى مى‏ داشتم.